Wat valt er te vertellen over een zo gewoon apparaat als een radiator? Eigenlijk valt een radiator pas op als die niet aanwezig is in een ruimte of afwijkt van het standaard model dat we verwachten onder iedere vensterbank. Zo kunnen radiatoren verticaal geplaatst worden. Erg indrukwekkend wat techniek betreft, zijn radiatoren eigenlijk ook niet. Tenslotte zijn het gewoon metalen platen waardoor heet water wordt gepompt.
Misschien zijn we wel verwend omdat we het zo gebruikelijk vinden dat een kamer aangenaam verwarmd wordt na een simpele druk op de afstandsbediening of een korte handeling met de thermosstaat. Als het Internet of Things eenmaal voldoende is opgetuigd, is het zelfs logisch dat ook de CV mee gaat denken en zich inschakelt als jij onderweg bent naar huis. Wellicht geeft de koelkast of het koffiezetapparaat de boodschap dan wel even door.
De eerste radiator
Voor verwarming vertrouwde de mens eigenlijk altijd op vuur. Dat is niet altijd praktisch om de temperatuur snel op orde te krijgen en daarbij waren er altijd veiligheidsrisico’s. In 1865 werd een nieuw systeem ontwikkeld: de radiator waardoor heet water werd gepompt. Als de uitstraling van warmte voldoende was, kon een ruimte snel comfortabel worden gemaakt. Die uitstraling werd gerealiseerd door een radiator een flinke oppervlakte te geven. De eerste radiator zag er beslist anders uit dat we momenteel gewend zijn.
Omdat er met water werd gewerkt, bestond deze eerste radiator uit een aantal verticale buizen van ijzer die verbonden waren met een horizontale buis. Op afstand werd de ketel geplaatst met een pomp die het water door het systeem leidde. Hoewel het systeem briljant was bedacht en goed werkte, was de belangstelling voor de CV minimaal. Alleen fabrieken lieten soms deze moderne verwarming installeren. Het was immers veiliger dan open vuur, hoewel het in de ketel in die tijd nog ontbrak aan de moderne veiligheidsvoorzieningen.
Ongeveer 100 jaar later werd het systeem in de westerse wereld eigenlijk overal toegepast, mede omdat de radiatoren in de loop van de tijd flink zijn verbeterd. Als je de radiator uit de beginperiode wilt zien, zijn er nog enkele te bezichtigen in (leegstaande) Engelse fabrieken uit de 19e eeuw. Inspiratie voor een retro woonstijl!
De radiatoren van nu
Nog steeds geldt dat voor een optimale werking een groot oppervlakte nodig is bij de radiatoren. De meest gebruikelijke vorm is dan ook de horizontale paneelradiator. In plaats van buizen bestaat deze uit metalen platen waardoor het hete water stroomt. Door toepassing van ribbels kan het oppervlakte nog op een eenvoudige manier worden vergroot.
Deze radiatoren worden vaak laag op de muur geplaatst zodat ze weinig ruimte innemen. Maar in sommige ruimten is een verticale radiator meer geschikt. Deze kan dezelfde prestaties leveren als een horizontaal exemplaar en kan daardoor een ruimte verwarmen waar niet veel vrije muur aanwezig is, denk aan een bijkeuken of de badkamer. De badkamer is overigens de ruimte die de ontwikkeling van de design-radiator heeft bevorderd. Een badkamer-radiator moest al gauw niet alleen meer dienen als de plaats om de handdoeken te drogen maar mocht ook mooi zijn door het aparte ontwerp.
